-‌‌خودسازی :
شیعه درطول غیبت کبری به انتظار نشسته که کی یوسف گم گشته باز آید و غم هجران یعقوبی آنها به سرور وصال مبدل شود و عزت از دست رفته باز گردد . همه امید شیعه این است که روزی در زیر پرچم امام عصر به جهاد علیه دشمنان خدا و دین پرداخته و از جمله یاران امام و شهداء در رکاب حضرت باشد . می دانیم که این مقامات با آلودگی و پلیدی سازگار نیست و از سوی دیگر . چون آمدن امام معلوم نیست و ممکن است ناگهان صدای دلربای او طنین انداز شود ، پس شیعه منتظر باید در تمام ابعاد زندگی خودسازی کند ، هم در بعد عقیده و هم در بعد نفسانیات و اخلاق و هم در بعد عمل ، چرا که نه شخص فاسد العقیده در حریم امام راه دارد و نه شخص فاسد الاخلاق و نه انسان آلوده به گناه .

بنابراین اگر می خواهیم امام هر چه زودتر ظهور کند و ما از یاران و دوستان او باشیم باید خود رااز هر جهت بسازیم و یک انسان خود ساخته و عبد صالح خدا باشیم و گرنه نه تنها نمی توانیم از یاوران و اصحاب امام زمان باشیم . بلکه ممکن است از دشمنان او بشمار آمده و زیر پرچم مخالفان در آییم و از قهر امام در امان نمانیم ، چنانکه خیلی ها قبل از انقلاب دم از دوستی با امام خمینی را می‌زدند ، ولی وقتی که امام آمد نه تنها با امام خمینی همکاری نکردند ، بلکه نتوانستند قوانین اسلامی او را تحمل کنند ، در ردیف مخالفان قرار گرفتند .



12-‌ آمادگی برای ظهور امام زمان (علیه السلام) :
یکی از وظایف مهم عباد موضوع آمادگی برای پذیرش حکومت واحد جهانی حضرت ولیعصر (علیه السلام) است و تا آن آماگی حاصل نشود ظهور حضرت واقع نخواهد شد ، زیرا بدون آمادگی ظهور بی فایده خواهد بود . ما هر قدر خوشبین و امیدوار باشیم باز باید بدانیم که رسیدن به مرحله ای از تاریخ که در آن همه انسانها زیر یک پرچم گرد آیند ، سلاحهای وحشتناک از جهان برچیده شود ، طبقات به مفهوم استعمارگر و استعمار شده از میان برود کشمکشها و بازیهای خطرناک سیاسی ونظامی ابرقدرتها برای همیشه به دست فراموشی سپرده شود ، دنیا از نام چندش آور ابر قدرت وکابوس شوم نیروهای جهنمی آنها رهایی یابد ، و رقابتهای ناسالم وویرانگر اقتصادی جای خود را به تعاون همگانی انسانها در راه بهتر و پاکتر زیستن دهد . هنوز زود است و دنیا نیاز به یک آمادگی عمومی دارد . اما از آنجا که درعصر اخیر تحولها و دیگرگونیها به سرعت رخ می دهد نباید آن را هم زیاد دور بدانیم وهمانند یک رؤیا وخواب شیرین بپنداریم .

ولی درهر حال , برای اینکه دنیا حکومتی را بپذیرد باید از جهات مختلف ذیل آمادگی داشته باشد9:


الف ) آمادگی فکری وفرهنگی :
به این معنا که سطح افکار مردم جهان آن چنان بالا رود که بدانند مثلاُ نژاد یا  مناطق مختلف جغرافیایی  مسأله قابل توجهی در زندگی بشریت نیست ، تفاوت رنگها , زبانها و سرزمینها نمی تواند نوع بشر را از هم جدا سازد ، تعصبهای قبیله ای و گروهی باید برای همیشه از میان برود و فکر مسخره آمیز نژاد برتر  را باید به دور انداخت ، مرزهای ساختگی با سیمهای خاردارد . و دیوارهایی همچون دیوار باستانی چین . نمی تواند انسانها را از هم دور سازد .

بلکه همانگونه که نورآفتاب ونسیم روح بخش . ابرهای باران زا و سایر مواهب ونیروهای جهان طبیعت به مرزها ابداً توجهی ندارند و همه روی کره زمین را دور می زنند و دنیار را عملاً یک کشور می دانند .ما انسانها نیز به همین مرحله از رشد فکری برسیم و اگر خوب دقت کنیم می بینیم که این طرز تفکر در میان آگاهان و روشنفکران جهان در حال تکوین و تکامل است و روز به روز بر تعداد کسانی که به مسأله جهان وطنی  می اندیشند افزوده می شود ، لذا مسأله زبان واحد و پول وحکومت واحد جهانی علناً در جهان مطرح است .


ب ) آمادگیهای اجتماعی :
مردم جهان باید از ظلم وستم و نظامهای موجود خسته شوند و تلخی این زندگی مادی و تک بعدی را احساس کنند ،حتی از اینکه ادامه این راه تک بعدی ممکن است در آینده مشکلات کنونی را حل کند ، مأیوس شوند .

مردم جهان باید بفهمند آنچه در قرن هیجده ، نوزده و بیست میلادی درباره آینده درخشان تمدن بشری در پرتو پیشرفتهای ماشینی به آنها نوید داده می شد، در واقع , باغ سبزی بیش نبود و یا همچون سرایی بود در یک بیابان سوزان ، در برابر دیدگان مسافران تشنه کام .

نه تنها صلح ، رفاه و امنیت مردم جهان تأمین نشد ، بلکه دامنه مناقشات و نا امنیهای مادی ومعنوی گسترش یافت ، نه تنها وضع قوانین به ظاهر جالب ، ظلم ، تبعیض ، استعمار وشکافهای عظیم طبقاتی را از جهان برنچید . بلکه مفاسد پیشین در مقیاسهای عظیم تر و اشکال خطرناکتر بروز کرد .

پی بردن به عمق وضع خطرناک کنونی ،نخست حالت تفکر ، سپس تردید و سرانجام ، یأس از وضع موجود جهان و آمادگی برای یک انقلاب همه جانبه بر اساس ارزشهای جدید به وجود می آورد و این چیزی است که تا حاصل نشود . رسیدن به چنان مرحله ای ممکن نیست . درست همانند دمل چرکینی می ماند که تا نضح نگیرد ، لحظه نشتر زدن آن فرا نخواهد رسید .


ج) آمادگیهای تکنولوژی و ارتباطی :
علی رغم آنچه بعضیها می پندارند که رسیدن به مرحله تکامل اجتماعی و جهانی آکنده از صلح و عدالت ، حتماً بایدهمراه بانابودی تکنولوژی جدید امکان پذیر شود ، وجود این صنایع پیشرفته نه تنها مزاحم یک حکومت عادلانه جهانی نیست ؟ بلکه شاید بدون آن وصول به چنین هدفی محال باشد ، زیرا برای ایجاد کنترل یک نظام جهانی ، یک سلسله وسایل مافوق مدرن لازم است که با آن بتوان جهان را درمدت کوتاهی در نوردید و به همه جا سرکشی کرد . از همه جا آگاه شد ، و در صورت نیاز امکانات لازم را از یک سوی جهان به سوی دیگر برد و پیامها ، اطلاعات و آگاهیهای مورد نیاز را در کمترین مدت به همه نقاط دنیا رساند . اگر زندگی صنعتی به وضع قدیم برگردد و مثلاً برای فرستادن یک پیام از یکسوی جهان به سوی دیگر یکسال یا بیشتر وقت لازم باشد چگونه می توان بر جهان حکومت کرد و عدالت را در همه جا گسترد ؟ ! اگر برای سرکوب کردن یک فرد یا یک گروه کوچک متجاوز که مسلماً حتی در چنین جهانی نیز امکان وجود دارد ، مدتها وقت برای مطلع شدن وفرستادن نیروی تأمین کننده عدالت لازم باشد، چگونه میتوان حق ، عدالت و صلح را در سراسر دنیا تأمین کرد ؟ !

بدون شک چنین حکومتی برای برقرار ساختن نظام وعدالت در سطح جهان نیاز به آن دارد که در آن واحد از همه جا آگاه بوده و بر همه جا تسلط کامل داشته باشد تا مردم آماده اصلاح را تربیت ورهبری کند نیاز به چنین تکنولوژی دارد .

آنها که غیر از این فکر می کنند ، گویا به مفهوم حکومت واحد جهانی نمی اندیشند و آن را با حکومت در محدوده کوچک مقایسه میکنند به هر حال ،تا این نوع آمادگیها درجهان پیدا نشود ، امام عصر ظهورنمی کنند . زیرا بدون این نوع آمادگیها امکان پیاده کردن آن حکومت واحد جهانی که نوید بخش عدالت و صلح و آزادی است میسر نخواهد بود .



13-‌ اطاعت و پیروی از نایب امام زمان (علیه السلام):
یکی از مهمترین وظیفه شیعه در عصر غیبت گوش دادن به فرمان نماینده ونایب امام عصر است ، به این معنا که درتمام کارها و حوادث که درصورت حضور امام ، با نظارت وولایت او انجام میگرفت . در عصر غیبت باید با نظارت فقیه جامع الشرایط انجام گیرد ، چنانکه خود امام زمان (علیه السلام) در پاسخ به نامه اسحق بن یعقوب فرمود :  و اما الحوادث الواقعه فارجعوا فیها الی روات حدیثنا فانهم حجتی علیکم و انا حجه الله 10؛ در حوادث واقعه به راویان حدیث ما مراجعه کنید ، چرا که آنان حجت و نماینده من ومن حجت خدا می باشم .

امام عسکری(علیه السلام) نیز درضمن توقیعی ، مردم را به فقها ارجاع داده و فرمود است : مقلد و تابع بی چون و چرای فقیه جامع الشرایط باشید 11.

امام صادق (علیه السلام) هم فرمود : من فقها را حاکم بر شما قرار دادم و آنها منصوب ما هستند و شما موظفید در زمانی که به ما دسترسی ندارید ، به آنها رجوع کرده ، و به گفته آنها عمل کنید و ابداً حق رد قول آنها را ندارید ، چرا که رد آنها رد ماست و رد ما رد خداست 12.

بنابراین ، یکی از وظایف مسلم شیعه طبق دستور ائمه هدی (علیه السلام) اطاعت از فقها در تمام شئون زندگی ، اعم از زندگی فقهی . عبادی ، اجتماعی و سیاسی و ... است و این چیزی است که خود حضرت فرمانش را صادر فرموده است اینجاست که صحت قول من به ولایت فقیه اثبات می شود .



14-‌ ایجاد زمینه برای آمدن امام زمان (علیه السلام) :
منظور از ایجاد زمینه صرفاً آمادگی شخصی نیست که هر فردی موظف باشد خود را در بعد عقیدتی . اخلاقی و عملی آماده سازد ، بلکه مقصود آن است که افراد صالح و ذی نفوذ ، مانند مراجع تقلید ودانشمندان ، خطیبان و صاحبان قلم ، دست به یک اقدام اصلاحی در جامعه بزنند ومردم را باتبلیغات از خطر دشمنان آگاه کرده و به آثار وجودی امام زمان و بیان زندگی سعادتمندانه وشرافتمندانه در عصر ظهور توجه دهند و آنها رامهیا و آماده سازند و به تعبیر نظامی در آماده باش کامل نگه دارند ، چرا که هر ساعت امام زمان (علیه السلام) ظهور کرد آنان آماده باشند یعنی سردمداران باید طوری عمل کنند که جامعه از هر جهت (عقیدتی ، فرهنگی ، اجتماعی ، سیاسی ، نظامی و اقتصادی ) آماده ظهور حضرت وتشکیل حکومت واحد جهانی و اجرای فرامین دینی به طور کامل باشد . این چیزی است که در حدیثی از پیامبر اکرم (صل الله علیه و اله) در مورد ملل شرق به آن اشاره شده است ، چنانکه فرمود : یخرج ناس من المشرق فیوطون للمهدی سلطانه ؛13 مردمی از مشرق زمین قیام می کنند و زمینه ظهور حضرت مهدی (علیه السلام) را فراهم می سازند .

البته منظور این نیست که قبل از ظهور حضرت ، مردم آنچنان صالح شوند که دیگر گرد هیچ گناه و خلافی نگردند تا گفته شود که دیگر چه نیازی به آمدن حضرت است . بلکه ممکن است مردمی از لحاظ دینی یک زندگی صالح نداشته باشند ولی از لحاظ فکری و جهات دیگر آمادگی برای پذیرش یک حکوکت صالح را داشته باشند . مثل اینکه مردم ایران درطول مدت 15 سال تبعیدی امام خمینی آمادگی پذیرش حکومت اسلامی و فرامین او را پیدا کردند . و امام آمد درحالی که قبلاً در بین این مردم بود .



15-‌ رعایت ادب :
به این معنا که حضرت مهدی را به نام صدا نزند ، بلکه با القاب شریفه ، مانند حجت . قائم ، مهدی ، صاحب الزمان و امثال آن خطاب کند .



16-‌ اظهار علاقه :
یکی از وظایف نه تنها علاقه شدید ومحبت قوی نسبت به آن حضرت است ، بلکه اظهار علاقه وشوق دیدار لازم است .



17-‌ ذکر فضایل ومناقب :
یکی از وظایف این است که انسان درهر جا و به هر مناسبتی که سخنی از امام زمان به میان آورده می شود، از فضایل ،مناقب ، معجزات ؟ کرامات و آثار وجودی او بگوید .



18-‌اظهار حزن :
یک شیعه شیفته دائم از فراق مولایش در غم واندوه به سر می برد ، به گونه ای که وقتی با ملاقات کنی او را به طوری بیابی که چیزی را از دست داده و محزون است . وقتی از او سوال شود که چرا ناراحتی . به گونه ای بفهماند که چگونه ناراحت نباشد عبدی که مولایش ازاو روی گردان است .



19-‌ شرکت در جلسات آن حضرت :
انسان وقتی به کسی علاقه مند باشد دلش می خواهد در همه جا و ازهمه کس سخن نغز و دلپذیر از محبوبش بشنود و هر جا سخن ازمحبوبش باشد . شرکت کرده و گوش فرا می دهد ، لذا بر یک شیعه امام عصر لازم است هر جا جلسه ای تشکیل می شود که سخن از فضایل ومناقب آن حضرت گفته می شود ، حضور یابد واز فضایل امامش بشنود .



20-‌ تشکیل جلسات :
نه تنها در جلساتی که دیگران تشکیل می دهند شرکت کند ، بلکه خود نیز اقدام به تشکیل جلسات برای آن حضرت نماید و خطبا وگویندگان را برای بحث در مورد آن حضرت و ذکر فضایل ومناقب ا واز مردم برای شرکت در جلسات دعوت کند .



21-‌ انتظار فرج آن حضرت :
از جمله وظایف شیعه انتظار ظهور و فرج آن حضرت است . در این مورد . روایات بسیاری وارد شده است ، گرچه مسأله انتظار، همانند سایر واژه های اسلامی از قبیل : زهد ، توکل و صبر و ... مورد سوء استفاده قرار گرفته و به معنای واقعی و مثبت خود بکار گرفته نشده ، غالباً انتظار به معنای منفی آن رواج دارد . ما انشاء الله در یکی از درسهای آینده در مورد آن به تفصیل بحث خواهیم کرد .



22-‌ ترک توقیت :
نباید برای آمدن امام وقت مشخص کرد و اگر کسی رادیدیم که برای ظهور امام وقت مشخص کرد تکذیبش کنیم . چراکه از این کار در روایات اهل بیت (علیه السلام) به شدت نهی شده و مکرر فرموده اند : کذب الوقاتون 14 .



23-‌‌رعایت حقوق امام زمان (علیه السلام):
از جمله وظایف آن است که حقوق حقه امام زمان (علیه السلام) را نادیده نگیرد ، به عنوان مثال خمس , از جمله حقوق مالی آن حضرت است که بر عهده صاحبان ثروت و مکنت قرار دارد ، حقی که از جمله فروع دین است وبر هر فرد لازم است برای خود حساب سال مالی داشته باشد و در پایان هر سال به حساب مالش برسد و اگر مازاد بر مونه زندگی خود داشت باید خمس آن را به دست نواب عام آن حضرت و یا به اجازه آنها به مصرف برساند ، ولی متأسفانه اکثریت جامعه شیعه اهل حساب سال مالی نیستند و اهل سنت به تبعیت از خلفای مورد قبول خود اساساً به خمس معتقد نیستند .

البته حقوق امام بر رعیت منحصر به حقوق مالی نیست ، حقوق مالی یکی از حقوق هاست . چنانکه حضرت علی (علیه السلام) فرمود :  یا ایها الناس ان لی علیکم حقاً و لکم علی حق ... و اما حقی علیکم فالوفاء بالبیعه و النصیحه فی المشهد و المغیب ، والاجابه حین ادعوکم و الطاعه حین آمرکم 15 ؛ اما حق من بر شما این است که در بیعت خویش با من وفادار باشید ودر آشکار ونهان خیرخواه من باشید و هر وقت شما را بخوانم اجابت کنید و هرگاه فرمان دادم اطاعت نمایید .

چنانکه ملاحظه می کنید امام (علیه السلام) در این چند جمله به چهار حق اساسی اشاره فرموده است . همین که معتقد به امامت امام عصر شدیم باید برای همیشه بر این عقیده باقی بمانیم ، بادهای تند مخالف ما را نلرزاند و دعوتهای باطل ما را از مسیر امامت منحرف نکند وتنها در جلسات و از دیدگاه مردم طرفدار امام زمان نباشیم ، بلکه در پنهانی نیز به آن حضرت عشق بورزیم و برای سلامت و تعجیل فرجش دعاکنیم ، نسبت به دوستانش دوست و در مقابل دشمنانش بایستیم ، چنان آماده ومهیا شویم که هر ساعت آن امام همام صدای انا بقیته الله  سر داد و ما فهمیدیم که امام نیاز به یار ویاور دارد ، فوراً اجابت کنیم . در عصر غیبت نسبت به دستوراتش لبیک گویان بوده وتمامی فرمانش را اطاعت کنیم و سرانجام . حق امام بر رعیت تسلیم بی چون و چرا در برابر او و مطیع محض بودن است .  اللهم و فقنا لما تحب وترضی  .



24-‌ احترام به منتسبین به امام زمان (علیه السلام) :
از جمله وظایف این است که کسانی راکه منتسب به امام عصر (علیه السلام) هستند محترم شمرده و نسبت به آنها بخاطر امام زمان احترام خاصی قائل باشیم ، حال آن شخص نسبت جسمانی به امام زمان داشته باشد ، مانند . سادات و یا نسبت روحانی ، مانند علما ، فقها که نماینده اوهستند و طلاب علوم دینی که سربازان آن حضرتند ومؤمنان که دربین مردم معروف به امام زمانی بوه و واقعاً علاقه مند به آن حضرت اند . چرا که احترام به آنان بخاطر آن حضرت ، احترام به امام زمان است .



25-‌ توجه و تعظیم اماکن منتسب به امام زمان (علیه السلام) :
برخی اماکن که از جهتی نسبت به امام زمان (علیه السلام) دارند : مانند مسجد سهله و مسجد اعظم در کوفه ، مسجد جمکران در قم و سرداب مقدسه در سامراء به دلیل انتساب به آن حضرت در بین شیعه در طول تاریخ از قداست خاصی برخوردار بوده و شیفتگان آن حضرت چه بسا در این اماکن مقدس به محضر امامشان شرفیاب می شدند ، مبتلایان رهایی یافته ، بیماران شفا گرفته ومحتاجان به حوایجشان می رسیدند . لذا لازم است شیعیان نسبت به این اماکن مقدسه توجه خاصی داشته باشند ، به آن مکانها بروند و آداب و دستوراتی که در آن اماکن وارد شده . بجا آورنده که شاید عزیز فاطمه (س) روزی پرده از چهره بردارد و دیدگان رمد دیده عاشقی را با دیدار جمالش نورانی فرماید .



26-‌ رعایت حقوق برادران دینی :
کسی که می خواهد از شیعیان و یاران حضرت مهدی باشد باید نسبت به حقوق برادران دینی خود همت بگمارد و بی مبالات نباشد ، چرا که رعایت دیگران از اهم وظایف است . در اینکه حقوق برادران دینی نسبت به یکدیگر چیست ؟ و به چه تعداد است ؟ خود نیاز به بررسی جداگانه دارد . ما در اینجا صرفاً به نقل یک روایت از امام صادق (علیه السلام) اکتفا می کنیم . منظور ما تنها این است که یک شیعه منتظر نمی تواند به گونه ای زندگی کند که حقوق دیگران بر عهده اش باشد ، زیرا چنین کسی نمی تواند به عنوان یار و یاور آن حضرت شناخته شود .

 معلی بن خنیس  می گوید : به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم حق مسلمان بر مسلمان چیست ؟ فرمود ، هفت حق واجب است که اگر یکی از آنها راتباه کند از ولایت و اطلاعت خداوند خارج شده و خداوند از او بهره (طاعت و بندگی ) ندارد .

عرض کردم آنها چیست ؟ فرمود ، من بر تو نگرانم ، می ترسم آنها راتباه سازی و بدانی و عمل نکنی . عرض کردم لا قوه الا بالله  فرمود : آسانترین آنها این است که :

1-‌ هر آنچه برای خود دوست داشته و می پسندی برای برادر مسلمانت بپسندی وبرای او نپسندی آنچه برا ی خود نمی پسندی .
2-‌ از ناراضی وخشمگین کردن برادر مسلمانت پرهیز کنی و آنچه مورد رضایتش می باشد انجام دهی و اوامرش را اطاعت نمایی .
3-‌ با جان و مال و دست و پایت او را یاری کنی .
4-‌ چشم و راهنما و آئینه او باشی .
5-‌‌ تو سیر نباشی و او گرسنه ، تو سیراب نباشی و او تشنه و تو پوشیده نباشی و او برهنه .
6-‌ اگر دارای خدمتکار باشی و برادر مسلمنانت خدمتکار نداشته باشد ، بر توواجب است که خدمتکارت را بفرستی تا لباسهای او را بشوید و غذایش را آماده کند و فرشش را بگستراند .
7-‌ او را از مسئولیتهای سوگندهایش رها ساز ی ودعوتش را اجابت کنی ، در بیماری او را عیادت نمایی ، بر جنازه اش برای تشییع ،حاضر شوی ، اگر دانستی او حاجتی دارد در ادای حاجت اوشتاب کنی ، تأخیر در روای حاجتش نکنی که او اظهار آن کند . بکله زودتر برای رفع نیازش بپردازی .

سپس امام صادق فرمود : وقتی که چنین کردی دوستی خود را به دوستی او و دوستی او را به دوستی خود پیوند داده ای . 16

این است که گفته ایم یکی از وظایف مؤمن و شیفته امام عصر (علیه السلام) رعایت حقوق برادران ایمانی است .



27-‌ ترک تسمیه :
از جلمه وظایف دوستان این است که امام را با نام نخوانند . بلکه با القاب شریفه نام ببرند . در این مورد . روایاتی وارد شده که بردن نام حضرت را ممنوع دانسته است . معمولاً در توجیه این دستور می گویند : برای حفظ جان و سلامت امام چنین دستوری داده شده است . اگر فلسفه این دستور این باشد . معلوم است که امروزه این تقیه و ترس معنا ندارد . چراکه کسی به امام دست رسی ندارد و این حکم مخصوص زمان امام عسکری و حداکثر دوران غیبت صغراست که در آن زمانها حکام بنی عباس در صدد دستگیری امام بودند، تا حدی که دوستان امام را نیز تحت فشار قرار می دادند که چون از جایگاه امام باخبرید باید ما را آگاه نمایید . اما امروزه که احدی از مکان او خبر ندارد ، اگر به القاب نیز خوانده شود باز مقصود معلوم است . ظاهراً‌ این دستور جاری نباشد، و ما طبق روال معمول که همه کس ترک تسمیه را از وظایف دانسته اند نوشته ایم . 17